Η «ξεκοιλιασμένη πολυθρόνα» των Ρίτσου - Ευαγγελάτου
Σχόλιο από την Μαριάννα Τζιαντζή στο περιοδικό tv της Καθημερινής, 1/1/2006
ΜΙΑ ΦΙΛΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ, που διδάσκει σε ένα TEE της Αττικής, μου αφηγήθηκε την έκθεση ενός μαθητή της. Στο βιβλίο Νέων Ελληνικών της Β' Λυκείου περιλαμβάνεται ένα χρονογράφημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με τίτλο «Το ψοφίμι». Το κείμενο αναφέρεται στις ατελέσφορες προσπάθειες ενός Αθηναίου να απομακρυνθεί ένα ψόφιο ζώο από το δρόμο έξω από το σπίτι του. Η άσκηση ζητάει από τους μαθητές να συντάξουν μια επιστολή διαμαρτυρίας που θα σταλεί σε «αρμόδιους φορείς», με αίτημα την απομάκρυνση ενός σαραβαλιασμένου αυτοκινήτου που έχει εγκαταλειφθεί έξω από το σχολείο τους. Σας μεταφέρω, όσο πιο πιστά μπορώ, την έκθεση του μαθητή:
«Πήγαμε στην Τροχαία για να πάρουνε το αυτοκίνητο, πήγαμε στον Δήμαρχο, δεν έγινε τίποτα. Τελικά αναγκαστήκαμε να φτάσουμε στον κύριο Αυτιά. Εκεί, στην εκπομπή του, διάφοροι καλοί κύριοι μας δώσανε συμβουλές και τελικά συναντήσαμε τον κύριο Λαμπράκη του "Βήματος". Μόλις το άκουσε, το έκανε πρωτοσέλιδο και τελικά το πρόβλημα λύθηκε».
ΕΝΑΣ ΝΕΑΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ σε ένα ορεινό χωριό της Ηλείας, αναλύει στην τάξη τη «Σονάτα του σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου, ένα ποίημα που περιλαμβάνεται στην ύλη των Πανελληνίων Εξετάσεων. Μια μαθήτρια με φωνή καμπάνα απαγγέλλει:
Λοιπόν, σου 'λεγα για την πολυθρόνα
ξεκοιλιασμένη, φαίνονται οι σκουριασμένες
σούστες, τα άχυρα
έλεγα να την πάω δίπλα στον επιπλοποιό
μα που καιρός και λεφτά και διάθεση
τι να πρωτοδιορθώσεις;
Ελεγα να ρίξω ένα σεντόνι πάνω της,
φοβήθηκα τ' άσπρο σεντόνι
σε τόσο φεγγαρόφωτο...
«Παιδιά, τι συμβολίζει η "ξεκοιλιασμένη" πολυθρόνα στο ποίημα;» ρωτά ο καθηγητής, περιμένοντας πως θα ακούσει για την εγκατάλειψη, την παρακμή, τη μοναξιά των γηρατειών. Με ένα στόμα, μια φωνή, οι μαθητές πετάχτηκαν:
«Τον Ευαγγελάτο, κύριε, τον Ευαγγελάτο! Η γριά κυρία στο ποίημα άνοιξε το στρώμα της για να δει τι έχει μέσα, και μετά την πολυθρόνα!»
ΤΙ ΝΑ ΣΟΥ ΚΑΝΕΙ ο καθηγητής που κατεβαίνει στην Αθήνα και ψάχνει να βρει και να αγοράσει cd με απαγγελίες ποιητών για να ακουστούν στην τάξη, που παλεύει να βρει τρόπους να ξυπνήσει το ενδιαφέρον των παιδιών, να τους πει ότι το σχολείο δεν είναι μόνο για το «χαρτί», ότι ο Παπαδιαμάντης έγραφε γι' αυτούς και όχι για τους Αρειανούς; Οι μαθητές ίσως να μη βλέπουν τις εκπομπές του κ. Ευαγγελάτου ή του κ. Αυτιά, όμως, αντιλαμβάνονται τον απόηχο της επίδρασης τους. Στο χρονογράφημα του τέλους του 19ου αιώνα, μια καταρρακτώδης βροχή κάνει ό,τι δεν έκαναν οι «αρμόδιοι φορείς», δηλαδή παρασύρει και απομακρύνει το ψοφίμι. Στην πραγματική ζωή, το κυνήγι των βαθμών και των μορίων, το άγχος της επαγγελματικής αποκατάστασης σαρώνουν τα «περιττά» -και η τηλεόραση συμπληρώνει τα κενά.
ΔΕΝ ΙΣΧΥΡΙΖΟΜΑΣΤΕ ότι η τηλεόραση οφείλει να διδάξει στα παιδιά τον Παπαδιαμάντη ‑αυτό είναι έργο του σχολείου. Όμως τα ιδιωτικά κανάλια, όπου ο πολιτισμός είναι εξόριστος, όπου δεν υπάρχουν ελληνικές εκπομπές για παιδιά και εφήβους, κάνουν ό,τι μπορούν για να διαμορφώσουν παιδεία και πολίτες δύο ταχυτήτων, καλλιεργούν το έδαφος για να ευδοκιμήσει η μάθηση φαστ φουντ.
Σχόλια