Αυτή η ιστορία με τα σημερινά παιδιά που δεν μπορούν να εκφραστούν και κάνουν ορθογραφικά λάθη , ενώ επί “χρυσής εποχής” (καθαρεύουσα) συναγωνίζονταν όλα τον Δημοσθένη, είναι τόσο ανόητα. Κι όμως επαναλαμβάνονται. Ας δούμε όμως πως παρέλαβε από τα καθαρευουσιάνικα σχολεία τα παιδιά της αστικής τάξης του Βόλου ο Αλέξανδρος Δελμούζος, το 1908. Είπε στους γονείς τους, σε ειδική συνάντηση μαζί τους, λίγο καιρό μετά την ανάληψη της διεύθυνσης του σχολείου:
«Τα παιδιά σας είναι πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα. Ξέρουν λίγα απ’ όλα και δεν ξέρουν τίποτα. Τίποτα δεν κατέχουν σταθερό και ωρισμένο. Στο μικρό μυαλό τους αβέβαιες και σκοτεινές έννοιες και παραστάσεις πλέουν μέσα στο χάος. Ο εγκέφαλός τους κακόμαθε και δυσκολεύεται να παρακολουθήσει και τον απλούστερο συλλογισμό. Ο παπαγαλισμός τους έγινε συνήθεια και η αυτοπεποίθηση τους λείπει εντελώς. Η ίδια τραγική σύγχυση που επικρατεί στις ιδέες τους, υπάρχει και στη γλώσσα τους. Οι μαθήτριες όταν είναι εμπρός μας δεν ξέρουν καμμιά γλώσσα. Τις ρωτούμε και ή ξαναλένε σαχλότατα τις δικές μας φράσεις ή τις φράσεις του βιβλίου ή προσπαθούν να αποδώσουν κι ό,τι πράγματι κατέχουν με φρασεολογία που πληγώνει την καλαισθησία, συχνότατα δε και τη λογική. Από τους λόγους τους λείπει η συνοχή, το αίσθημα, η ζωή. Όλη τους την προσοχή τη σπαταλούν για να βρουν κατάλληλες λέξεις, μόνο το μνημονικό εργάζεται, η ψυχή τους όμως, αν δεν τρέμει από αγωνία, είναι απαθής. Αν θέλετε τώρα να μάθετε και για το ηθικό τους, τα παιδιά σας υποκρίνονται διαρκώς και προσπαθούν να μας γελάσουν. Εμπρός μας χάνουν κάθε φυσικότητα, μας φοβούνται, μας νομίζουν ίσως εχθρούς των. Τις πρώτες μάλιστα ημέρες θαρρούσα πως ήμουνα ιεροεξεταστής. Αν προσθέσετε σ’ αυτό τη γενική τάση για επίδειξη, το ελεεινό διάβασμα, την ανυπόφορη κακογραφία και τις ανορθογραφίες, την ανθυγιεινή στάση τους στα θρανία και τη νευρικότητα πολλών, έχετε πιστή ζωγραφιά από τη σωματική, την πνευματική και την ηθική καχεξία των μαθητριών μας. Ο χαρακτηρισμός αυτός στηρίζεται σε συστηματική μελέτη και παρατηρήσεις του προσωπικού, και ίσως να είναι κατώτερος από την πραγματικότητα. Εξαιρέσεις βέβαια υπάρχουν, δυστυχώς όμως μένουν πάντοτε εξερέσεις…».
«Τα παιδιά σας είναι πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα. Ξέρουν λίγα απ’ όλα και δεν ξέρουν τίποτα. Τίποτα δεν κατέχουν σταθερό και ωρισμένο. Στο μικρό μυαλό τους αβέβαιες και σκοτεινές έννοιες και παραστάσεις πλέουν μέσα στο χάος. Ο εγκέφαλός τους κακόμαθε και δυσκολεύεται να παρακολουθήσει και τον απλούστερο συλλογισμό. Ο παπαγαλισμός τους έγινε συνήθεια και η αυτοπεποίθηση τους λείπει εντελώς. Η ίδια τραγική σύγχυση που επικρατεί στις ιδέες τους, υπάρχει και στη γλώσσα τους. Οι μαθήτριες όταν είναι εμπρός μας δεν ξέρουν καμμιά γλώσσα. Τις ρωτούμε και ή ξαναλένε σαχλότατα τις δικές μας φράσεις ή τις φράσεις του βιβλίου ή προσπαθούν να αποδώσουν κι ό,τι πράγματι κατέχουν με φρασεολογία που πληγώνει την καλαισθησία, συχνότατα δε και τη λογική. Από τους λόγους τους λείπει η συνοχή, το αίσθημα, η ζωή. Όλη τους την προσοχή τη σπαταλούν για να βρουν κατάλληλες λέξεις, μόνο το μνημονικό εργάζεται, η ψυχή τους όμως, αν δεν τρέμει από αγωνία, είναι απαθής. Αν θέλετε τώρα να μάθετε και για το ηθικό τους, τα παιδιά σας υποκρίνονται διαρκώς και προσπαθούν να μας γελάσουν. Εμπρός μας χάνουν κάθε φυσικότητα, μας φοβούνται, μας νομίζουν ίσως εχθρούς των. Τις πρώτες μάλιστα ημέρες θαρρούσα πως ήμουνα ιεροεξεταστής. Αν προσθέσετε σ’ αυτό τη γενική τάση για επίδειξη, το ελεεινό διάβασμα, την ανυπόφορη κακογραφία και τις ανορθογραφίες, την ανθυγιεινή στάση τους στα θρανία και τη νευρικότητα πολλών, έχετε πιστή ζωγραφιά από τη σωματική, την πνευματική και την ηθική καχεξία των μαθητριών μας. Ο χαρακτηρισμός αυτός στηρίζεται σε συστηματική μελέτη και παρατηρήσεις του προσωπικού, και ίσως να είναι κατώτερος από την πραγματικότητα. Εξαιρέσεις βέβαια υπάρχουν, δυστυχώς όμως μένουν πάντοτε εξερέσεις…».
Σχόλια